Met een druk op de knop komt de rollator voorrijden

Innovaties in de thuiszorg hebben de toekomst. Daarvan zijn wijkverpleegkundigen in opleiding Bas en Judith overtuigd. Zij testen - als onderdeel van hun afstudeerproject -  samen met hun cliënten allerlei nieuwe toepassingen die bedoeld zijn voor gebruik in de thuiszorg. “Geen woorden, maar daden!”

Onderweg van de woonkamer naar de keuken kan het lichaam van meneer Van de Veen soms zomaar ‘op slot’ gaan. Dat komt door de ziekte van Parkinson. “Soms belde hij ons op als hij vast stond in de deuropening en moesten wij naar zijn appartement komen voor het bieden van spoedzorg”, vertelt Bas Goedhart. Dankzij zijn nieuwe robot-rollator ‘Lea’ hoeft meneer Van de Veen alleen nog maar op een  knop te drukken en zijn rollator komt aanrijden. Met haar hulp is hij zo bij zijn stoel en kan hij gaan zitten.

Bas is wijkverpleegkundige in opleiding en werkt bij de thuiszorg van Lelie zorggroep in Rotterdam. Als afstudeerproject mag hij vier maanden lang allerlei zorginnovaties uitproberen bij zijn cliënten. Hij voert het project uit samen met Judith Bijlsma. Beiden studeren HBO-verpleegkunde aan respectievelijk de Hogeschool VIAA en de Christelijke Hogeschool Ede. Bas werkt daarnaast al langere tijd bij Lelie zorggroep. 

Wil je net als Bas en Judith werken en studeren combineren? Of zoek je een nieuwe uitdaging bij een innovatieve zorgorganisatie? Kijk op onze website www.werkenmetwaardering.nl voor onze actuele vacatures.

“Ons onderzoek heeft twee doelen”, vertelt Bas. “We willen dat onze cliënten langer zelfstandig thuis kunnen wonen en we willen onnodige zorgmomenten voorkomen.”

‘Direct enthousiast’

Bij meneer Van de Veen komen beide doelen mooi tot stand. Dankzij de rollator is hij beter voorbereid op aanvallen van zijn ziekte en kan hij deze zelfstandig opvangen. Bas hoeft minder vaak bij hem langs te komen. De Lea rollator is een van de hulpmiddelen die Bas en Judith in kunnen zetten in het project dat Lelie zorggroep samen met Mobile Care, een aanbieder van innovatieve middelen in de zorg, heeft opgezet. Andere innovaties zijn minder zichtbaar, zoals een horloge dat activiteit en slaapritme bij cliënten meet, sensors in huis die bijvoorbeeld registreren hoe vaak iemand de besteklade opent (dus gaat eten) en slimme weegschalen die direct de meting opslaan in een systeem, waardoor makkelijk het gewicht gemonitord kan worden.

De studenten hebben goed gekeken wie van de 114 cliënten die zij met hun thuiszorgteams bedienen het meest baat zou hebben bij een van de innovaties. Twintig cliënten zijn vervolgens benaderd of zij hieraan mee zouden willen doen. Bij meneer Van de Veen benaderde Bas daarnaast diens zoon en schoondochter. “Zij waren direct enthousiast over de mogelijkheden.  Als mantelzorgers worden zij zelf ook regelmatig gebeld om even te komen kijken. Daarnaast stond hun vader altijd al open voor technologische ontwikkelingen. Hij was zelf dus ook snel enthousiast!”

Blaasontsteking ontdekt

Zo zichtbaar als de Lea rollator zijn lang niet alle innovaties. De meeste innovaties bestaan vooral uit slimme meetapparatuur. Zoals sensors die bijhouden hoe vaak iemand de besteklade opent of hoe vaak de toiletdeur open gaat. Zo bleek een cliënt met dementie ineens 25 keer per nacht naar het toilet te gaan. Bij onderzoek bleek zij een blaasontsteking te hebben. “Bij de twee reguliere zorgmomenten waren we daar veel later achter gekomen en zouden haar klachten veel erger zijn geweest”, zegt Bas.

“Yes!”, denkt Bas op zo’n moment. “We doen iets wat de moeite waard is! Net zoals bij de zorghorloges. Vaak zeggen cliënten ons dat zij ’s nachts zo slecht slapen. Omdat het horloge kan meten wanneer en hoe lang iemand slaapt, kunnen wij nu op basis van statistiek kijken of iemand ook echt slecht slaapt, of dit alleen maar zo ervaart. Zeker bij mensen met geheugenproblemen blijkt de werkelijkheid nog weleens anders dan de ervaring. Dat kunnen we dan ook met de mantelzorger bespreken. Met als resultaat dat we minder snel naar slaapmedicatie hoeven te grijpen. Slaapmedicatie heeft  als bijeffect namelijk  verslechtering van het geheugen.” Ook Judith is om die reden positief over de resultaten. “We leggen de autonomie weer meer bij de cliënt. Dat is wat we als samenleving zo graag willen bereiken. We kunnen hen ondersteunen om die zelfstandigheid zo lang mogelijk vol te houden. En geven hen zelf ook meer inzicht in hun gezondheid en kunnen daarmee helpen de juiste keuzes te maken. Denk daarbij bijvoorbeeld ook aan het monitoren van bloeddruk of gewicht.”

Het is duidelijk: Bas en Judith zijn enthousiast over de mogelijkheden. Maar zijn hun collega’s en cliënten dat ook? “Het was voor hen wel even wennen”, vertelt Judith. “Cliënten waren in het begin onzeker: wat moet ik dan precies doen? Als ik dan vertelde dat zij eigenlijk gewoon moesten blijven doen wat ze altijd al deden, maar dat we dankzij de apparatuur beter inzicht in hun gezondheid konden krijgen, waren ze eigenlijk altijd enthousiast. Ik vind het ook verbazingwekkend hoe snel en makkelijk oudere mensen bijvoorbeeld het werken met een tablet zich eigen kunnen maken.”

Een vraag die Judith wel tegenkwam, ging over de privacy. Wie krijgt inzage in alle gegevens? Als zij dan uitlegde dat dit veilig is geregeld en alleen bij afwijking er een signaal wordt afgegeven, gingen zij vaak snel overstag. “De voordelen wogen duidelijk op tegen eventuele twijfels.”

Ook Bas ervaart dat cliënten vooral positief reageren over de mogelijkheden. “Sommigen waren ook wel terughoudend, omdat zij bang zijn dat de zorg minder zou komen. Als ik die angst weg kan nemen, doen mensen graag mee.”

Hebben cliënten daarin dan geen punt? In het geval van meneer Van de Veen komt er toch minder vaak iemand langs, als hij het ook alleen met zijn rollator op kan lossen? Dat klopt, beaamt Bas. Maar dit zijn vaak vluchtige zorgmomenten, waarin er weinig tijd is voor een praatje. Cliënten die meewerken aan de pilot kunnen daarnaast juist gebruik maken van zorgcoaches op afstand (zie kader). Zo is er juist elke dag iemand die hen een moment van aandacht biedt.

Vergoeding

Als het aan de studenten ligt, is de tijd dus rijp om dit soort innovaties breder in te gaan zetten in de thuiszorg. Maar zo makkelijk gaat dat niet, vertelt Bas. “Ehealth-producten zijn prijzig. Dat moeten mensen kunnen betalen, of de zorgverzekeraar moet het willen vergoeden.” Zo werkte het team van Bas eerder al eens mee aan het testen van de Wolk. Dat is een heupairbag die ouderen met valrisico om hun heupen kunnen dragen, onder hun kleding. Bij een val, blaast de airbag zich op en wordt een heupbreuk voorkomen. “Een geweldige innovatie”, aldus Bas. Maar deze wordt nog niet vergoed door de verzekeraar, waardoor uiteindelijk maar een van zijn cliënten de Wolk van 550 euro aanschafte.

Om maar niet te spreken over Lea, de robotrollator, waar een prijskaartje van bijna 10.000 euro aan hangt. Zulke bedragen kunnen alleen worden betaald als zorgverzekeraars bij gaan dragen. En dat doen zij alleen, als zorgaanbieders kunnen aantonen dat de zorg er beter en uiteindelijk ook goedkoper van wordt. En juist dat willen Bas en Judith graag aantonen met hun afstudeeronderzoek. “De overheid wil dat mensen langer thuis blijven wonen”, zegt Bas. “Dat kan niet met de toekomstige vergrijzing en de tekorten op de arbeidsmarkt. Dus hebben we hulpmiddelen nodig die liefdevolle en persoonsgerichte zorg aan huis kunnen ondersteunen. We hopen dat we met dit onderzoek de zorgverzekeraars kunnen overtuigen. En in de tussentijd moeten we hier als Lelie zorggroep gewoon mee blijven experimenteren. We lopen voorop, en hebben iets moois in handen. Geen woorden, maar daden!”

Elke dag oprechte aandacht vanuit Groningen

Cliënten die gebruik maken van ehealth-toepassingen van Mobile Care kunnen ervoor kiezen om elke dag even gebeld te worden door een zorgcoach. Dat is iemand die met een beeldverbinding even opbelt om te zien hoe het met de betreffende persoon gaat. En in geval van vragen, kan iemand de coach zelf ook even bellen. Zo wordt direct de angst weggenomen dat innovaties de menselijke aandacht gaan vervangen. Bas en Judith zien dat het in een behoefte voorziet. De meeste cliënten vinden het fijn om even gebeld te worden en oprechte aandacht te krijgen. De coaches bellen vanuit Groningen, maar dat is voor de Rotterdamse ouderen geen probleem. Al ziet Bas direct al een kans voor Lelie zorggroep voor de toekomst. “Als we dit breder in gaan voeren, dan kunnen we wellicht mensen van Lelie zorggroep zelf laten bellen. Bijvoorbeeld zorgmedewerkers die om gezondheidsredenen tijdelijk geen fysiek werk mogen doen. Zij weten veel van de zorg én onze identiteit. En je kunt vanuit elke gewenste plek bellen. Dus wie weet bellen er straks wel mensen van Kampen naar Katwijk, of omgekeerd.”

Dit interview komt uit het Lelie magazine dat in juni 2019 verscheen.
Beeld: Iris Loonen. Tekst: Stephan Bol.
Klik hier om door dit Lelie magazine te bladeren. Klik hier om het meest recente Lelie magazine gratis aan te vragen.